Νέα δεδομένα για τα πτυχία Νομικής από πανεπιστήμια του εξωτερικού με περιεχόμενο σπουδών το ελληνικό δίκαιο

Νέα δεδομένα για τα πτυχία νομικής από πανεπιστήμια του εξωτερικού με περιεχόμενο σπουδών το ελληνικό δίκαιο

ΑΘΗΝΑ: Το Σεπτέμβριο του 2014, η ελληνική πολιτεία, συμμορφούμενη προς τις υποδείξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί διάκρισης ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων, εισήγαγε στην ελληνική έννομη τάξη το θεσμό της Επιτροπής Αξιολόγησης για τους ασκούμενους δικηγόρους, ενός συλλογικού οργάνου, απαρτιζόμενο από τους προέδρους των δικηγορικών συλλόγων, με αρμοδιότητα να αποφαίνεται για την εγγραφή στα οικεία μητρώα, όσων πτυχιούχων νομικής προέρχονται από την αλλοδαπή και κατέχουν τους απαραίτητους τίτλους σπουδών.

Γράφει ο *Φάνης Αντ. Παυλίδης για τα Φοιτητικά Νέα/Foititikanea.gr


Με άλλα λόγια, η επιτροπή αυτή κατέστη αρμόδια για την αναγνώριση της επαγγελματικής ισοτιμίας και την κατ’ ουσίαν αξιολόγηση των σχετικών προσόντων των πτυχιούχων νομικής, οι τίτλοι σπουδών των οποίων δεν αποκτήθηκαν στην Ελλάδα.

Το παράδοξο ήταν ότι, μόλις ένα χρόνο πριν, είχε υιοθετηθεί ο νέος Κώδικας Δικηγόρων, στον οποίο, αν και υπήρχαν ειδικές προβλέψεις για το εν λόγω ζήτημα, δεν περιλαμβανόταν καμμία επιτροπή, το δε, ρόλο της, διαδραμάτιζαν μέχρι τότε, οι τοπικοί δικηγορικοί σύλλογοι και ενέγραφαν στα μητρώα τους, όποιον πτυχιούχο διέθετε και προσκόμιζε πράξη του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. περί αναγνώρισης του τίτλου σπουδών του ως ισότιμο και αντίστοιχο με τους απονεμομένους στην ημεδαπή.

Η Επιτροπή Αξιολόγησης συγκροτήθηκε μετά από πολλές καθυστερήσεις και προσδιόρισε τα κριτήρια με τα οποία έμελλε να κρίνει τα προσόντα των ενδιαφερομένων, πλην όμως, όπως αποδείχθηκε, παραπέμποντάς τους σε εξετάσεις, υπέπεσε σε πλημμέλειες, για τις οποίες, προσφάτως, εκδόθηκε σειρά δικαστικών αποφάσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας, με ιδιαιτέρως ενδιαφέρον σκεπτικό.

Με τις αποφάσεις αυτές (3.099 έως 3.114/2017 Γ’ Τμήμα – επταμελής σύνθεση), ακυρώθηκε η παραπομπή σε εξεταστική δοκιμασία, των πτυχιούχων νομικής με αναγνωρισμένα ακαδημαϊκά δικαιώματα από το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. (ισοτιμία  και αντιστοιχία), με τη συμμετοχή τους στην οποία καλούνταν αυτοί να αποδείξουν την επαγγελματική τους επάρκεια. Ειδικότερα, το ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι:

«…αν ο υποψήφιος επικαλεσθεί και προσκομίσει πράξη του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π., η Επιτροπή είναι υποχρεωμένη να συνεκτιμήσει την πράξη αυτή και δεν έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει την ακαδημαϊκή αξία του προσκομιζόμενου τίτλου, επικαλούμενη ελλείψεις ως προς το περιεχόμενο των γνώσεων που αυτός πιστοποιεί… …δοθέντος ότι (τα κριτήρια όπως λ.χ. η διάρκεια σπουδών, ο τρόπος και οι ώρες διδασκαλίας κ.λπ.) έχουν αποτελέσει αντικείμενο κρίσης του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π.…

…η Επιτροπή Αξιολόγησης έχει τη δυνατότητα, κατά το στάδιο διερεύνησης των επαγγελματικών προσόντων του υποψηφίου, λαμβάνοντας υπόψη την κατά κοινή πείρα διαφορετικότητα των εθνικών εννόμων τάξεων και τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας, να διαπιστώνει αιτιολογημένα τυχόν ελλείψεις του υποψηφίου όσον αφορά τις γνώσεις ελληνικού δικαίου, οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες… …και τις οποίες, κατά τεκμήριο, κατέχει ο πτυχιούχος νομικής σχολής ημεδαπού Α.Ε.Ι….

…η Επιτροπή Αξιολόγησης, κατά παράβαση των… …διατάξεων του Κώδικα Δικηγόρων και της… …υπουργικής απόφασης… …σε συνδυασμό με τις διατάξεις περί Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π., όχι μόνον δεν συνεκτίμησε την αναγνώριση του τίτλου σπουδών του αιτούντος από τον Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. αλλά αντιθέτως ερεύνησε εκ νέου την ισοτιμία και την αντιστοιχία που προσκομιζόμενου τίτλου σπουδών…

…και θα είχε μεν η Επιτροπή Αξιολόγησης, στην περίπτωση αυτή, την ευχέρεια, κατά τον διακριτικό έλεγχο της επαγγελματικής ισοτιμίας… …τηρώντας την  αρχή της αναλογικότητας, να διαπιστώνει αιτιολογημένα τυχόν ελλείψεις του υποψηφίου, μόνον όσον αφορά τις γνώσεις ελληνικού δικαίου, οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες για την κατά το άρθρο 12 του Κώδικα Δικηγόρων αυτοτελή παράσταση ασκούμενου δικηγόρου ενώπιον δικαστηρίων και διοικητικών αρχών…

…η Επιτροπή δεν στήριξε την κρίση της περί μη αντιστοιχίας επαγγελματικών προσόντων… …στο κατά την κοινή πείρα κριτήριο της διαφορετικότητας των εθνικών εννόμων τάξεων, εξετάζοντας… …τον προσκομιζόμενο τίτλο σπουδών νομικής “με κατεύθυνση ελληνικού δικαίου”…».

Οι εν λόγω αποφάσεις, αποτελούν φυσική συνέχεια της υπ’ αριθμόν 1755/2017 απόφασης του ιδίου δικαστηρίου (ΣτΕ - Γ’ Τμήμα με πενταμελή σύνθεση) σχετικά με τη δυνατότητα αναγνώρισης των πτυχίων νομικής της αλλοδαπής με περιεχόμενο το ελληνικό δίκαιο από τον αρμόδιο φορέα.

Ειδικότερα, ο αρμόδιος φορέας αναγνώρισης ακαδημαϊκών τίτλων στην Ελλάδα, ο Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π., είχε τον Ιούνιο του 2015 αποφανθεί, ότι δεν εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο της νομοθεσίας για την ακαδημαϊκή αναγνώριση ισοτιμίας αλλοδαπών τίτλων, οι σπουδές στο ελληνικό δίκαιο, και έκτοτε τα πτυχία νομικής της αλλοδαπής με σπουδές στο ελληνικό δίκαιο δεν αξιολογούνταν από τον Οργανισμό.

Το ΣτΕ ακύρωσε την υπ’ αριθμόν 169/2015 απόφαση του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. και «ο δρόμος άνοιξε» για την ακαδημαϊκή αναγνώριση όλων των πτυχίων νομικής της αλλοδαπής με περιεχόμενο το ελληνικό δίκαιο, αφού σύμφωνα με το σκεπτικό του Δικαστηρίου: 

«η προσβαλλόμενη πράξη δεν εξαντλείται σε ερμηνεία υφιστάμενων κανόνων δικαίου, αλλά θέτει ως κριτήριο για την ακαδημαϊκή αναγνώριση …να μην έχουν οι τίτλοι σπουδών ως περιεχόμενο το ελληνικό δίκαιο. Το κριτήριο αυτό δεν τίθεται με τις διατάξεις του ν. 3328/2005…, …η προσβαλλόμενη πράξη έχει κανονιστικό χαρακτήρα… …ο ΔΟΑΤΑΠ, δεν έχει αρμοδιότητα έκδοσης κανονιστικών πράξεων, αλλά τα όργανά του αποφαίνονται ... επί ατομικών περιπτώσεων ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων αλλοδαπής. Συνεπώς... η προσβαλλόμενη πράξη... κανονιστικού χαρακτήρα, κατά το μέρος που αφορά το κεφάλαιο της «Σπουδές στο ελληνικό δίκαιο» έχει εκδοθεί χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση. Πέραν τούτου, η πράξη αυτή είναι παράνομη και γι’ αυτόν τον λόγο ότι το ως άνω περιεχόμενό της αντίκειται στις… …προϋποθέσεις του ν. 3328/2005 για την ακαδημαϊκή αναγνώριση αλλοδαπών τίτλων σπουδών, δια της οποίας (αναγνώρισης) εξάλλου διευκολύνεται η περαιτέρω συμμετοχή στο ελληνικό ακαδημαϊκό γίγνεσθαι των κατόχων των τίτλων αυτών και μάλιστα σε γνωστικά αντικείμενα “ελληνικών επιστημών” (όπως είναι λ.χ. το “ελληνικό δίκαιο” ή η “ελληνική φιλολογία”), συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της τέχνης, επιστήμης, έρευνας και διδασκαλίας, σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος».

Από το συνδυασμό των ανωτέρω συναφών αποφάσεων, προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα, που αλλάζουν τα δεδομένα στην επιστημονική και επαγγελματική κοινότητα για τη νομική και το δικηγορικό επάγγελμα:

α)  η δυνατότητα διδασκαλίας του ελληνικού δικαίου στο εξωτερικό είναι νόμιμη και συμβατή με το ελληνικό Σύνταγμα, δοθέντος ότι με τον τρόπο αυτό αναπτύσσεται ελεύθερα η επιστήμη και η έρευνα, χωρίς να περιχαρακώνεται, απαραδέκτως, εντός αυστηρού γεωγραφικού περιορισμού,

β) η αρμόδια επιτροπή για την αναγνώριση (ή αξιολόγηση) της επαγγελματικής ισοτιμίας υποχρεούται να συνεκτιμά, κατά το στάδιο πριν την άσκηση, τις πράξεις αναγνώρισης ισοτιμίας και αντιστοιχίας του αρμόδιου για την ακαδημαϊκή αναγνώριση φορέα, ήτοι του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π., χωρίς να δύναται να ερευνά τα ήδη αξιολογημένα από έτερο, αποκλειστικά αρμόδιο, όργανο της Διοίκησης, ζητήματα,

γ) κριτήριο για τη διαπίστωση επαγγελματικής επάρκειας των υποψήφιων ασκουμένων θα πρέπει να αποτελεί η γνώση του ελληνικού δικαίου, που είναι απαραίτητη για την ανταπόκριση του ενδιαφερομένου στις κατά το άρθρο 12 του Κώδικα Δικηγόρων αρμοδιότητες - δυνατότητές  του, και τέλος,

δ) ουσιώδες κριτήριο για τη διαπίστωση επαγγελματικών προσόντων θα πρέπει να αποτελεί η διαφορετικότητα της έννομης τάξης, στο δίκαιο της οποίας, ο ενδιαφερόμενος εντρύφησε κατά το χρόνο των σπουδών του (π.χ. περιεχόμενο σπουδών σε αγλλοσαξωνικό δίκαιο) και της έννομης τάξης στην οποία καλείται να ανταποκριθεί επαγγελματικά (π.χ. ελληνικό δίκαιο).

Μένει να δούμε, πώς και πότε, τα όργανα της Διοίκησης, ο Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. και η Επιτροπή Αξιολόγησης, θα υιοθετήσουν όσες σκέψεις διατυπώθηκαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Κάποια στιγμή, το σύνολο της ελληνικής Διοίκησης, όχι μόνο οι δικηγορικοί σύλλογοι -που θα έπρεπε να είναι υπόδειγμα χρηστής λειτουργίας- θα αναγκαστεί να συμμορφωθεί και εν συνεχεία να ανταποκριθεί στις σύγχρονες και επιτακτικές ανάγκες της απαιτητικής καθημερινότητας. Είναι στο χέρι μας να επικεντρωθούμε, ως χώρα, στην ουσία και να απομακρυνθούμε από άσκοπες περιπλανήσεις στο αναποτελεσματικό μας παρελθόν…-

Σκεπτικό αποφάσεων ΣτΕ

ΣτΕ - 3099-2017 - Γ' Τμήμα (7μελής)

ΣτΕ - Απόφαση 1755-2017 κατά 169-2015 ΔΟΑΤΑΠ

* Ο Φάνης Αντ. Παυλίδης είναι Δικηγόρος, Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αποφοίτων του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.

Φοιτητικά Νέα/Foititikanea.gr