Πανελλήνιες 2018: Συντονίστρια βαθμολογητών σχολιάζει τα θέματα της Βιολογίας

Πανελλήνιες 2018: Συντονίστρια βαθμολογητών σχολιάζει τα θέματα της Βιολογίας

Γράφει η Ευγενία Μπολανάκη, Συντονίστρια βαθμολογητών, PhD, PostDoc στη μοριακή Βιολογία

Με αφορμή την σωστή, κατά τη γνώμη μου, άποψη της κ Λυγερού για τα θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων θα ήθελα να επεκταθώ  σε ορισμένους επιπλέον προβληματισμούς μου σχετικά με άλλα ζητήματα των φετινών πανελλαδικών τα οποία τέθηκαν στην ΚΕΕ.


ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Α4

Ο καλά διαβασμένος μαθητής θα μπορούσε να επιλέξει ως σωστή απάντηση το α αλλά ΚΑΙ το γ άρα κατά τη γνώμη μου το θέμα κρίνεται ακατάλληλο και θα έπρεπε καταργηθεί. Η ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ πιθανότητα που έπρεπε να υπολογίσουν οι μαθητές δεν μπορεί να υπολογιστεί με ένα μόνο συλλογισμό, τον οποίο πιθανώς θεώρησε η επιτροπή ότι θα κάνουν οι μαθητές και έδωσε ως απάντηση το α. Όντως, αν ο μαθητής σκεφτόταν ότι η πιθανότητα να προκύψει γαμέτης από τη μητέρα χωρίς Χ χρωμόσωμα από λάθος στην πρώτη μειωτική διαίρεση είναι ½ (απάντηση α), ενώ από λάθος στη δεύτερη μειωτική του πατέρα είναι ¼ (απάντηση γ) ή με λάθος στη δεύτερη μειωτική της μητέρας είναι ένα τέταρτο επίσης (απάντηση β) θα κατέληγε στην ορθή , από τις επίσημες απαντήσεις, επιλογή δηλ. το α.

Ωστόσο αν ο μαθητής σκεφτόταν ότι δεν ζητείται η πιθανότητα να προκύψει κενός από φυλετικό χρωμόσωμα γαμέτης αλλά η πιθανότητα να προκύψει άτομο με σύνδρομο Turner θα έπρεπε να συνυπολογίσει την πιθανότητα να έχει ο άλλος γαμέτης το χρωμόσωμα Χ.

Πιο συγκεκριμένα θα έπρεπε να υπολογίσει τα εξής:

α)  πιθανότητα να προκύψει γαμέτης 22+0 από λάθος στην πρώτη μειωτική διαίρεση της μητέρας = ½

Πιθανότητα ο γαμέτης του πατέρα να έχει 22+Χ (εφόσον θέλουμε άτομο με Turner) =1/2

Συνολική πιθανότητα: ½ χ ½ = ¼

Πιθανότητα να προκύψει γαμέτης 22+0 από 2η μειωτική πατέρα = 1/4

Πιθανότητα ο γαμέτης της μητέρας να έχει 22+Χ (εφόσον θέλουμε άτομο με Turner) =1

Συνολική πιθανότητα: 1/4 X 1 = ¼

Άρα το α και το γ δίνουν την ίδια πιθανότητα.

Στα παραπάνω δε, θα μπορούσαν να προστεθούν και οι εξής συλλογισμοί.

Το ερώτημα αναφερόταν σε λάθος σχηματισμό των γαμετών γενικά και όχι από μία μόνο μειωτική διαίρεση. Με δεδομένο λοιπόν ότι το ποσοστό των σπερματοζωαρίων που παράγονται από αρσενικό άτομο είναι συντριπτικά μεγαλύτερο από το ποσοστό των ωαρίων (σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μόνο 1 στα 4 ωάρια ωριμάζουν σε κάθε μείωση) μπορεί κάποιοι μαθητές να οδηγήθηκαν αυθόρμητα στο γ ή και στο δ που έδινε όλες τις πιθανές απαντήσεις δεκτές γιατί απλά δεν ήξεραν με βάση ποιο κριτήριο πρέπει να απαντήσουν.

ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Γ2

Yπάρχουν TA EΞΗΣ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΑ:

-Ο μαθητής να γνωρίζει ότι το tRNA έχει εσώνια άρα δεν εκφράζεται στο βακτήριο που το εισάγαμε. Οπότε θα κατέληγε σε εντελώς άλλη διερεύνηση του θέματος με δεδομένο ότι το βακτήριο δεν θα εξέφραζε το tRNA  της γλυκίνης που του μεταφέρθηκε άρα δεν θα τοποθετούσε ούτε γλυκίνη ούτε τρυπτοφάνη στα αντίστοιχα mRNA . Δεν θα ήταν περίεργο ένας καθηγητής να έχει διδάξει στην τάξη του ότι τα ευκαρυωτικά tRNA  έχουν εσώνια,  καθώς πολλές φορές τίθεται ερώτημα από τους μαθητές για το εάν τα ανθρώπινα γονίδια που κωδικοποιούν για tRNA εκφράζονται στα βακτήρια με τις τεχνικές που αναφέρονται στην ύλη τους και η απάντηση είναι αρνητική.

-Ο μαθητής να θεώρησε ως φυσιολογικό γονίδιο που δεν διαθέτει αντίστοιχό του το βακτήριο αυτό με αντικωδικόνιο 3΄ACC5΄ που τοποθετεί τρυπτοφάνη (δεν διατυπώθηκε σαφώς ποιο είναι το φυσιολογικό γονίδιο που δεν διαθέτει το βακτήριό μας). Άρα το βακτήριο , που δεν διαθέτει το αντίστοιχο γονίδιο, από μόνο του δεν μπορεί να μεταφέρει τρυπτοφάνη στις πρωτεΪνες . Άρα εισάγοντάς του tRNA  με αντικωδικόνιο 3΄ACC5΄ που έχει φορτιστεί με γλυκίνη θα τοποθετεί και στο γονίδιο Α γλυκίνη και στο γονίδιο β γλυκίνη. Δηλ παράγουν και το Α γονίδιο και το Β γονίδιο πεπτίδιο και όχι μόνο το β και το μοναδικό πεπτίδιο που παράγεται έχει γλυκίνη αντί για τρυπτοφάνη. Το παραπάνω ενδεχόμενο θα μπορούσε να δοθεί ως πιθανή δεύτερη απάντηση από το υπουργείο.

-Ο διαβασμένος μαθητής να έχει πάρει ως δεδομένο ότι εξαιτίας του ότι δεν παράγεται αυτό το φυσιολογικό tRNA (όποιο κι αν ήταν αυτό),  το βακτήριο δεν έζησε μέχρι να μετασχηματιστεί γιατί δεν συνέθετε πρωτεΐνες (αποτελεί για τα βακτήρια θνησιγόνο μετάλλαξη)

-Ο μαθητής να λάβει ως δεδομένο ότι το εφόσον άλλαξε το αντικωδικόνιο του tRNA θα άλλαξε και το αμινοξύ που μεταφέρει. Με δεδομένο , άρα, ότι tRNA  φορτίζεται με βάση τη στερεοδιαμόρφωσή του, θα έχει θεωρήσει πιθανότατα ότι το μεταλλαγμένο tRNA δηλ αυτό που έχει αντικωδικόνιο 3΄ΑCC 5΄θα μεταφέρει πλέον τρυπτοφάνη. Στα δεδομένα του ζητήματος αναφερόταν  ότι η λειτουργικότητα του tRNA δεν αλλάζει χωρίς να σημειώνεται ότι δεν αλλάζει και το αμινοξύ που μεταφέρει, στο οποίο βασίστηκε στη συνέχεια όλη η απάντηση.

ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Γ3, που προβλημάτισε πολλούς συναδέλφους για το πώς πρέπει να βαθμολογηθεί, ζητείτο να γίνει επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού για το διαχωρισμό των μετασχηματισμένων με ανασυνδυασμένο πλασμίδιο βακτηρίων. Η μονολεκτική απάντηση τετρακυκλίνη που δόθηκε, δεν μπορεί να αποτελεί μοναδική απάντηση του ερωτήματος, γιατί αν τα βακτήρια τοποθετηθούν μόνο σε τετρακυκλίνη , πολύ απλά εκείνα που έλαβαν ανασυνδυασμένο πλάσμίδιο δεν θα επιβιώσουν άρα δεν θα γίνεται και καμία επιλογή. Άρα τα βακτήρια πρέπει, όπως είναι γνωστό, πρώτα να αναπτυχθούν σε αμπικιλλίνη για να γίνει ένας πρώτος διαχωρισμός των μετασχηματισμένων, και στη συνέχεια μέρος των αποικιών να μεταφερθεί με κατάλληλη τεχνική σε τετρακυκλίνη ώστε να μπορούν να επιλεγούν από την αρχική καλλιέργεια, δηλ της αμπικιλλίνης τα βακτήρια. Πολλά παιδιά λοιπόν έβαλαν ως απάντηση την αμπικιλλίνη ως επιλογή γνωρίζοντας ότι στην τετρακυκλίνη μόνο δεν γίνεται επιλογή. Κατά τη γνώμη μου ήταν ένα ωραίο θέμα που είχε μία ίσως αταίριαστη εκφώνηση.  Θα έπρεπε ίσως να γίνει επιλογή με βάση και τα δύο αντιβιοτικά και η εκφώνηση να ρωτά με ποια σειρά θα χρησιμοποιηθούν τα αντιβιοτικά. Και επι του προκειμένου βέβαια, να γίνουν και πάλι δεκτές, με σωστή αιτιολόγηση και οι δύο απαντήσεις.

ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Δ1 έπρεπε να διερευνηθεί ο πιθανός τρόπος κληρονόμησης και όχι όλοι οι πιθανοί τρόποι κληρονόμησης των χαρακτηριστικών που μελετούσε η άσκηση. Ως εκ τούτου θα μπορούσε ένας μαθητής, με τις κατάλληλες διασταυρώσεις επιβεβαίωσης και απόρριψης, να διερευνήσει μόνο έναν πιθανό τρόπο και να είναι σωστός με βάση την εκφώνηση. Ωστόσο, οι επίσημες απαντήσεις τις ΚΕΕ ζητούσαν στη συνέχεια όλους τους πιθανούς τρόπους κληρονόμησης δηλαδή ακριβώς όπως έπρεπε να τεθεί και το ερώτημα στους μαθητές. Να τονίσουμε ότι σε παρόμοια αναντιστοιχία, στο παρελθόν, η ΚΕΕ δέχθηκε τουλάχιστον όλες τις απαντήσεις .

Με βάση τα παραπάνω και με δεδομένο, ότι όλες οι επιστημονικά ορθές απαντήσεις πρέπει να λαμβάνονται σωστές, η βαθμολόγηση των ερωτημάτων της βιολογίας θα δυσκολέψει τους συναδέλφους και πιθανώς να αδικηθούν μαθητές οι οποίοι μόχθησαν ένα ή και δύο χρόνια για το συγκεκριμένο μάθημα.

Πηγή: esos.gr

Φοιτητικά Νέα/Foititikanea.gr