Αλλαγές Πανελλαδικών: Όλο το ΣΧΕΔΙΟ με τις αλλαγές στο Λύκειο και το νέο σύστημα εισαγωγής
Ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου ανακοίνωσε νωρίτερα σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στο Υπουργείο τις αλλαγές στο Λύκειο και το νέο σύστημα εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Τα Φοιτητικά Νέα/Foititikanea.gr σας παρουσιάζουν όλο το ΣΧΕΔΙΟ για την νέα Γ΄ Λυκείου και το νέο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ όπως ανακοινώθηκε πριν από λίγο από το Υπουργείο Παιδείας.
Εισαγωγή
Το παρόν κείμενο περιγράφει τις βασικές γραμμές της νέας δομής της Γ΄ Λυκείου και του νέου συστήματος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η πρόταση αυτή διαμορφώθηκε με βάση τη φιλοσοφία της προσέγγισης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, των προτάσεων που διατυπώθηκαν στη διάρκεια του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία στην περίοδο 2015-2016, τα πορίσματα των συζητήσεων στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής την ίδια περίοδο, τη μελέτη συστημάτων σε άλλες χώρες, καθώς και μετά από διάλογο με διάφορους εκπαιδευτικούς και επιστημονικούς φορείς. Για το σύστημα εισαγωγής, το οποίο προγραμματίζεται να εφαρμοστεί από το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020, δηλαδή για τους μαθητές οι οποίοι τον Σεπτέμβριο του 2018 θα αρχίσουν τη Β΄ Λυκείου, βασικό μέλημα ήταν να μη διαταραχθεί έντονα το υπάρχον σύστημα ώστε να εξασφαλιστεί ομαλή μετάβαση χωρίς αιφνιδιασμούς.
Οι αλλαγές που περιγράφονται παρακάτω εντάσσονται σε ένα γενικότερο σχέδιο ευρείας μεταρρύθμισης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και είναι στενά συνυφασμένες με τις μεταρρυθμίσεις της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σκοπός είναι να εξασφαλίσουμε στην ελληνική νεολαία μια παιδεία σύγχρονη και ελκυστική που να ανταποκρίνεται στις πολύπλοκες απαιτήσεις μιας σύγχρονης και δημοκρατικής κοινωνίας, τόσο σε απόκτηση γνώσεων όσο και στην καλλιέργεια των αξιών. Στόχος είναι η συγκρότηση ελεύθερων, δημοκρατικών και υπεύθυνων αυριανών πολιτών, αλλά και η προετοιμασία των αυριανών επιστημόνων, με τρόπο παιδαγωγικά ορθό, με εμβάθυνση στα διάφορα γνωστικά πεδία, με ουσιαστική εμπλοκή εκπαιδευτικών και μαθητών μέσα στο σχολείο και όχι με αποστήθιση και με ακόμη μεγαλύτερη μείωση των κοινωνικών και γεωγραφικών ανισοτήτων που υπάρχουν σήμερα.
Γι' αυτόν τον λόγο, η νέα Γ΄ Λυκείου και το σύστημα εισαγωγής αποτελούν μέρος ενός συνολικότερου σχεδίου εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και οι προτεινόμενες ρυθμίσεις θα εδραιωθούν στο βαθμό που θα συναρθρωθούν με όλες τις άλλες ρυθμίσεις της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, οι οποίες συνοπτικά είναι οι εξής:
Ο λόγος που προτάχθηκαν οι αλλαγές στην Γ΄ Λυκείου και στο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ότι ο ασφυκτικός εναγκαλισμός της τάξης αυτής από τις πανελλαδικές εξετάσεις ματαιώνει σε μεγάλο βαθμό, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των εκπαιδευτικών, την εκπαιδευτική διαδικασία. Επιπλέον, όπως φαίνεται από τον συνήθη χρόνο έναρξης της προετοιμασίας για τις εξετάσεις, ούτε η Β΄ Λυκείου είναι απαλλαγμένη από την αγωνία των μαθητών, οι οποίοι ήδη αρχίζουν να σκέπτονται ως υποψήφιοι. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες των εξετάσεων και η Γ΄ Λυκείου να αναδιοργανωθεί ώστε να αποκτήσει ξεκάθαρο σκοπό και περιεχόμενο και να λειτουργήσει ως ανάχωμα προστασίας της υπόλοιπης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με τελικό στόχο να μπορούν απρόσκοπτα οι νέοι να αποκτήσουν τα αναγκαία για τη ζωή τους εφόδια που η βαθμίδα αυτή έχει να τους προσφέρει. Αν δεν αρχίσουν να αντιμετωπίζονται τα εξαιρετικά σοβαρά προβλήματα και οι παθογένειες της Γ΄ Λυκείου, οποιαδήποτε αλλαγή στις άλλες τάξεις δεν θα μπορέσει να εδραιωθεί.
Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα από τα προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε:
Αλλά και οι ίδιες οι πανελλαδικές εξετάσεις παρουσιάζουν σοβαρότατες παθογένειες. Είναι, βέβαια, γεγονός ότι οι εξετάσεις αυτές, με τη μορφή που έχουν τις τελευταίες δεκαετίες και παρά τα σοβαρά τους ελαττώματα, έχουν γίνει αποδεκτές από την ελληνική κοινωνία, κυρίως γιατί τους αναγνωρίζεται το αδιάβλητο και το αντικειμενικό της κρίσης. Και πράγματι είναι αδιάβλητες. Είναι όμως και αντικειμενικές; Βοηθούν τους υποψηφίους να επιλέξουν γνωσιακές περιοχές που τους ενδιαφέρουν ή κατανέμουν την μεγάλη πλειοψηφία τους σε Τμήματα που δεν έχουν καμία σχέση με τα ενδιαφέροντα τους; Μήπως έχουν απολέσει τον στόχο τους, που δεν μπορεί να είναι άλλος από την επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων για το κάθε Τμήμα των ΑΕΙ;
Το συμπέρασμα είναι ότι έχουμε ένα σύστημα το οποίο:
Ανάλογες με τα προβλήματα είναι και οι προκλήσεις:
Πρόκληση πρώτη: Να αναμορφωθεί η Γ΄ Λυκείου, ώστε οι μαθητές να έχουν την εκπαίδευση που δικαιούνται σε μια σύγχρονη και δημοκρατική κοινωνία.
Με άλλα λόγια, η κοινωνία ολόκληρη καλείται να αποφασίσει αν θέλουμε να είμαστε μια χώρα με σωστή παιδεία, όπου η Γ΄ Λυκείου θα παίζει τον εκπαιδευτικό της ρόλο, αν θα γίνουμε μια χώρα χωρίς Γ΄ Λυκείου ή, ακόμα χειρότερα, με μια Γ΄ Λυκείου που θα συνεχίσει να παριστάνει το άλλοθι, «ένα πουκάμισο αδειανό», μια τάξη κενή εκπαιδευτικού περιεχομένου.
Αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας να ξανακερδίσει τη χαμένη τάξη, να (επανα)συγκροτήσει την Γ΄ Λυκείου. Μόνο έτσι θα δείξει έμπρακτα τον σεβασμό της στους εκπαιδευτικούς, ενάντια στη σημερινή κατάσταση που έχει ακυρώσει την προσφορά και τον κοινωνικό τους ρόλο, παρά τις τεράστιες αντιστάσεις και τις προσπάθειές τους.
Επικεντρωνόμαστε στις αλλαγές που πρέπει να γίνουν για όλους τους παραπάνω λόγους. Όπως γίνεται σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως γινόταν και στη χώρα μας πριν να απογυμνωθεί η τελευταία τάξη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τον ρόλο που της αρμόζει, η πρότασή μας είναι:
Με αυτά τα δεδομένα, το Υπουργείο, αφουγκραζόμενο τις αγωνίες των νέων αλλά και των οικογενειών τους, προέκρινε αλλαγές του Προγράμματος της Γ΄ Γενικού Λυκείου, ώστε με πολύ προσεκτικά βήματα και χωρίς αιφνιδιασμούς να προχωρήσει σε ριζοσπαστικές λύσεις, που θεωρούμε ότι θα βελτιώσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την κατά γενική ομολογία προβληματική σημερινή κατάσταση. Να σημειωθεί ότι οι αλλαγές που θα παρουσιαστούν παρακάτω δεν αφορούν στα ΕΠΑΛ, οι απόφοιτοι των οποίων θα συνεχίσουν να έχουν το πρόγραμμα σπουδών που συνεχώς αναβαθμίζεται. Επίσης, όπως ήδη αναφέρθηκε, η Β΄ Λυκείου, όπως και όλες οι υπόλοιπες τάξεις της δευτεροβάθμιας, θα αναμορφωθούν σταδιακά, με χαρακτήρα την εγκύκλια μόρφωση και βασικό κριτήριο την προετοιμασία του αυριανού μορφωμένου και καλλιεργημένου δημοκρατικού πολίτη. Οι εγκύκλιες σπουδές θα ολοκληρώνονται στη Β΄ Λυκείου. Προς ώρας, η μόνη αλλαγή για τη Β΄ Λυκείου, που μάλιστα θα εφαρμοστεί από το έτος 2018-19, αφορά το μάθημα της Πολιτικής Παιδείας που αντικαθίσταται από το μάθημα Πολίτης και Δημοκρατία, με αντίστοιχη αλλαγή του σχετικού εγχειριδίου. Αυτό θεωρήθηκε αναγκαία διόρθωση, ανεξάρτητα από άλλες αλλαγές, γι' αυτό και πραγματοποιήθηκε άμεσα.
Οι κύριες αλλαγές συνοψίζονται στα εξής:
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το νέο πρόγραμμα της Γ΄ Λυκείου διαμορφώνεται ως εξής:
Πρόκληση δεύτερη: Η αναβάθμιση του απολυτηρίου, τόσο σε περιεχόμενο, όσο και σε αξιοπιστία, αλλά και αντίκρισμα στη σταδιοδρομία των νέων.
Οι βαθμοί των τετραμήνων θα διαμορφώνονται για όλα τα μαθήματα εκτός της Φυσικής Αγωγής, από ωριαία διαγωνίσματα και εργασίες, όπως συμβαίνει και σήμερα. Οι γραπτές ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις του Ιουνίου θα γίνονται στα τέσσερα εξάωρα μαθήματα (βλ. παραπάνω), τα ίδια στα οποία θα εξετάζονται στη συνέχεια όσοι επιλέξουν να συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις.
Για την αναβάθμιση των ενδοσχολικών εξετάσεων, προκρίνεται η λύση της συνεργατικής λειτουργίας των σχολικών μονάδων, η οποία όχι μόνο δεν αποστερεί από τα σχολεία την αυτονομία τους για τις ενδοσχολικές εξετάσεις, αλλά αποτελεί και ένα πρώτο στάδιο για την εμπέδωση πνεύματος συνεργασίας των σχολικών μονάδων, το οποίο δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στο ζήτημα των εξετάσεων.
Τα σχολεία θα χωριστούν σε ομάδες, ανά Δήμο στις μεγάλες πόλεις και ανά Νομό στην επαρχία. Τα θέματα σε κάθε εξεταζόμενο μάθημα θα προετοιμάζονται από ομάδα διδασκόντων όλων των σχολείων ανά ομάδα και το τελικό διαγώνισμα θα προκύπτει μετά από κλήρωση ομάδας θεμάτων μέσα από ένα μεγαλύτερο πλήθος. Τα θέματα θα στέλνονται ηλεκτρονικά στους μαθητές των σχολείων της συγκεκριμένης ομάδας και η εξέταση θα είναι δίωρη. Επιτηρητές θα είναι οι καθηγητές των δημόσιων σχολείων αλλά διαφορετικής ειδικότητας από την ειδικότητα των καθηγητών του εξεταζόμενου μαθήματος. Στα ιδιωτικά σχολεία οι επιτηρητές θα είναι ένας από το δημόσιο σχολείο και ένας από το ιδιωτικό σχολείο. Τα γραπτά των μαθητών, αφού καλυφθούν τα ονόματα, θα βαθμολογούνται από καθηγητή άλλου σχολείου.
Ο βαθμός για κάθε γραπτώς εξεταζόμενο μάθημα θα προκύπτει με βαρύτητα 40% για την τελική ενδοσχολική εξέταση και 60% για τον βαθμό των δύο τετραμήνων. Για τα άλλα μαθήματα, ο τελικός βαθμός θα προκύπτει κατά 100% από τον βαθμό των δύο τετραμήνων. Ο βαθμός του απολυτηρίου θα προκύπτει από τον μέσο όρο όλων των μαθημάτων που θα διδάσκονται στην Γ΄ Λυκείου.
Η αναβάθμιση του απολυτηρίου επιτυγχάνεται επίσης και από το ότι ο βαθμός τού απολυτηρίου συμμετέχει στη διαμόρφωση του βαθμού πρόσβασης στα ΑΕΙ για όσους υποψήφιους επιλέξουν να λάβουν μέρος στις πανελλαδικές εξετάσεις (για τη διαμόρφωση του ποσοστού συμμετοχής, βλ. παρακάτω).
Πρόκληση τρίτη: Η παρέμβαση στο σύστημα εισαγωγής.
Στόχος του νέου συστήματος εισαγωγής είναι να εγκαινιάσει μία διεθνώς εγκαθιδρυμένη πρακτική που είναι αυτή της ελεύθερης πρόσβασης και με αυτόν τον τρόπο να δώσει βαθμιαία σε όλο και περισσότερους νέους τη δυνατότητα να εισάγονται στα ΑΕΙ της χώρας με μόνο εισιτήριο το αναβαθμισμένο απολυτήριο του Λυκείου και να μπορούν να σπουδάζουν στον επιστημονικό τομέα που επιθυμούν. Τα χαρακτηριστικά του συστήματος, που για πρώτη φορά αρχίζει να εδραιώνει την ελεύθερη πρόσβαση, έχουν ως εξής:
1) Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Β’ Λυκείου (τον Ιούλιο), όλοι οι μαθητές που επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποχρεούνται να συμπληρώσουν Α’ δήλωση προτίμησης (μηχανογραφικό) με τις 10 προτιμήσεις Τμημάτων στα οποία επιθυμούν να φοιτήσουν. Να σημειωθεί ότι οι μαθητές που δε θα υποβάλουν την Α΄ δήλωση του Ιουλίου χάνουν το δικαίωμα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με ή χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις για τη χρονιά αυτή. Ο αριθμός 10 είναι ενδεικτικός, αλλά τα μοντέλα τα οποία έχει επεξεργαστεί το ΥΠΠΕΘ δείχνουν ότι δεν μπορεί να είναι ούτε πολύ μικρότερος, ούτε πολύ μεγαλύτερος. Η δυνατότητα των αποφοίτων της Β’ Λυκείου να συμπληρώσουν ένα πρώτο μηχανογραφικό με περιορισμένο αριθμό προτιμήσεων αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία ωρίμανσης των προβληματισμών και της στοχοθεσίας τους. Η συμπλήρωση αυτή μάλιστα της δήλωσης προτίμησης θα αποτελεί την κατάληξη προγράμματος Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, το οποίο θα πραγματοποιείται μέχρι τη λήξη των προαγωγικών εξετάσεων της Β΄ Λυκείου. Με τον τρόπο αυτόν θα προηγείται η ενημέρωση και η συμβουλευτική και θα ακολουθεί η συμπλήρωση του μηχανογραφικού. Σ' αυτή τη διαδικασία συμπλήρωσης του μηχανογραφικού πρωτεύοντα ρόλο θα διαδραματίσουν οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι, γνωρίζοντας τις επιδόσεις και κλίσεις των μαθητών, θα μπορούν να τους προσανατολίσουν καταλλήλως.
2) Με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών και τον αριθμό εισακτέων που θα έχει αποφασιστεί ανά Τμήμα, θα προκύψει ένας αριθμός Τμημάτων για τα οποία ο αριθμός των προτιμήσεων θα είναι ίσος ή μικρότερος από τον αριθμό εισακτέων. Αυτά τα Τμήματα, στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπολείπεται των διαθέσιμων θέσεων, ονομάζονται «Τμήματα ελεύθερης πρόσβασης» (ΤΕΠ).
3) Τα υπόλοιπα Τμήματα, δηλαδή εκείνα στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπερβαίνει τις διαθέσιμες θέσεις, ονομάζονται «Τμήματα πρόσβασης μόνο με πανελλαδικές εξετάσεις» (ΤΠΠΕ).
4) Λίγες μέρες αργότερα, ο μαθητής ενημερώνεται για το ποιες από τις προτιμήσεις του αντιστοιχούν σε ΤΠΠΕ και ποιες σε ΤΕΠ. Από το σύνολο των δηλώσεων θα προκύψουν:
5) Οι μαθητές της κατηγορίας (2), θα διαγωνιστούν στις πανελλαδικές για την εισαγωγή τους στην Ανώτατη Εκπαίδευση μιας και από τις προτιμήσεις τους στη δήλωση του Ιουλίου δεν έχει προκύψει κανένα ΤΕΠ.
6) Τον Φεβρουάριο, οι μαθητές της κατηγορίας (1) δηλώνουν αν θα συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις ή αν προτιμούν να εισαχθούν σε ένα από τα ΤΕΠ που είχαν συμπεριλάβει στην αρχική τους δήλωση. Η δήλωση του Φεβρουαρίου είναι οριστική και δεσμευτική. Συγκεκριμένα, ένας μαθητής που είχε τουλάχιστον ένα ΤΕΠ στη δήλωση του Ιουλίου μπορεί:
7) Για τους μαθητές που θα διαγωνιστούν στις πανελλαδικές, ο βαθμός των πανελλαδικών εξετάσεων θα διαμορφωθεί κατά 90% από τον μέσο όρο των βαθμών τους στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα και κατά 10% από τον βαθμό του απολυτηρίου. Η ποσόστωση αυτή προτείνεται να ισχύσει το πρώτο έτος εφαρμογής του νέου συστήματος, δηλ. στις πανελλαδικές εξετάσεις του 2020. Όσο το σύστημα καθιερώνεται και ενισχύεται, το ποσοστό του βαθμού του απολυτηρίου θα αυξάνεται σταδιακά.
Το παρακάτω σχήμα απεικονίζει την όλη διαδικασία:
Τονίζεται ότι, μετά την οριστικοποίηση των επιλογών του Φεβρουαρίου δε μπορεί να γίνει καμιά περαιτέρω αλλαγή.
Για τους μαθητές που διάλεξαν να εισαχθούν σε ΤΕΠ χωρίς πανελλαδικές δε θα υπάρχει δυνατότητα μετεγγραφής.
Σημαντικές διευκρινίσεις:
Ακολουθεί συγκριτικός πίνακας μεταξύ όσων σήμερα ισχύουν και των αλλαγών που προτείνονται:
Συμπερασματικά
Με την περιγραφή αυτή των επικείμενων αλλαγών, γίνεται φανερή η προσπάθεια να γίνουν σταθερά βήματα αντιμετώπισης όλων των παθογενειών που σήμερα ταλανίζουν τόσο τους εκπαιδευτικούς όσο και τους μαθητές/υποψήφιους και τις οικογένειές τους. Στόχος παραμένει να δοθεί στους μαθητές η δυνατότητα να προετοιμαστούν επαρκώς και με τρόπο παιδαγωγικά αποδεκτό για την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ μέσα στο σχολείο, χωρίς τον κόπο και το οικονομικό βάρος της παραπαιδείας, να αποκτήσουν ένα αναβαθμισμένο απολυτήριο και, ενδεχομένως, να εισαχθούν στο Τμήμα της προτίμησής τους χωρίς εξετάσεις, εφόσον το επιθυμούν. Το σχέδιο αυτό αποτελεί την αρχή για μια ευρύτερη αναμόρφωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που θα επιτελεστεί σταδιακά, χωρίς αναταράξεις για τη σχολική κοινότητα, πάντα με γνώμονα το συμφέρον των παιδιών.
Την ενημερωτική σελίδα για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις 2019 μπορείτε να την δείτε εδώ.
https://www.foititikanea.gr