- FoititikaNea Newsroom
- |
Αχ.Ζαπράνης: Ανταποδοτικά για τα Πανεπιστήμια τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών
Τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών προγραμμάτων είναι ανταποδοτικά για τα Πανεπιστήμια, βοηθώντας τη λειτουργία τους σε υλικοτεχνική υποδομή, σε προσωπικό και σε εγκαταστάσεις, λέει σε συνέντευξη, που παραχώρησε στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και προεδρεύων της Συνόδου των Πρυτάνεων ΑΕΙ, καθηγητής Αχιλλέας Ζαπράνης.
"Θα έπρεπε ενδεχομένως να υπάρχει μια δομή, όπως Σχολή Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων και με βάση το αυτοδιοίκητο, το Πανεπιστήμιο να λειτουργεί μέσα σε ένα αδρό πλαίσιο που θα προδιαγράφει το υπουργείο", αντιπροτείνει στις εισηγήσεις του υπουργείου Παιδείας, που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο για τον Δεύτερο και Τρίτο Κύκλο Σπουδών, το οποίο εκτιμά πως "επιχειρεί εισοδισμό σε ένα από τα πεδία λειτουργίας των Πανεπιστημίων, καταπατώντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων".
Σε ό,τι αφορά στις αλλαγές στην οργάνωση και διοίκηση των Πανεπιστημίων ο κ. Ζαπράνης τονίζει ότι "μέχρι στιγμής οι παρεμβάσεις του υπουργείου Παιδείας είναι εμβαλωματικές και μόνο κατά τη διάρκεια εξέλιξης αυτών των παρεμβάσεων αρχίζει να σχηματοποιείται μια εικόνα".
Για το σχέδιο «Αθηνά 2», που αφορά στην αναδιάρθρωση του Ακαδημαϊκού Χάρτη της χώρας, σημειώνει ότι δεν υπάρχει κάποια μελέτη, εις γνώσιν του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ή του Προεδρείου της Συνόδου των Πρυτάνεων, υπογραμμίζοντας πως "αν υπάρχει αναγκαιότητα για ένα σχέδιο συγχωνεύσεων, πέρα από… «διαισθητικές» προσεγγίσεις, οι οποίες γενικά θα διατυπώνουν την άποψη ότι επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακος, θα πρέπει να συνταχθεί μια πλήρης οικονομοτεχνική μελέτη, έτσι ώστε να τεκμηριώνονται με στοιχεία οι οικονομίες αυτές" .
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Ζαπράνη στο ΑΠΕ- ΜΠΕ:
Δεν υπάρχει ανάγκη για περισσότερους κανόνες, έλεγχο και αξιολόγηση στον χώρο των μεταπτυχιακών σπουδών; Όταν υπάρχουν και δωρεάν ΠΜΣ, ενώ στα πιο ακριβά τα δίδακτρα ξεπερνούν τα 10.000 ευρώ το χρόνο, ο ορισμός «πλαφόν» από το υπουργείο Παιδείας δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα ανομοιογένειας, στον προσδιορισμό των τελών από τα Ιδρύματα που τα παρέχουν;
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο επιχειρεί εισοδισμό σε ένα από τα πεδία λειτουργίας των Πανεπιστημίων και συγκεκριμένα στα μεταπτυχιακά, καταπατώντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων. Με το κατατεθέν προς διαβούλευση νομοσχέδιο, το μόνο που επιχειρείται είναι ο έλεγχος, καθώς δεν υπάρχει καμιά πρόνοια για επιμέρους αξιολόγηση των μεταπτυχιακών. Το θέμα έπρεπε να είναι αρμοδιότητα ενός εσωτερικού κανονισμού των Πανεπιστημίων. Θα έπρεπε ενδεχομένως να υπάρχει μια δομή, όπως Σχολή Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων και με βάση το αυτοδιοίκητο, το Πανεπιστήμιο να λειτουργεί μέσα σε ένα αδρό πλαίσιο που θα προδιαγράφει το υπουργείο, όπως για παράδειγμα να υπάρχει υποχρεωτικός αριθμός υποτροφιών ή ένα σύμμετρο πλαφόν διδάκτρων ανάλογα με το είδος του μεταπτυχιακού.
Όσον αφορά τα δωρεάν μεταπτυχιακά προγράμματα, όπως προβλέπεται στο σχέδιο νόμου που έχει εισαγάγει προς διαβούλευση το υπουργείο, θα λειτουργούν ουσιαστικά χρηματοδοτούμενα από τον τακτικό προϋπολογισμό του κάθε Ιδρύματος. Ειδικότερα, όσον αφορά στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ο προϋπολογισμός του Ιδρύματος για τα λειτουργικά του κόστη, είναι 1.750.000 ευρώ για το οικονομικό έτος που διανύουμε. Τα μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στηρίζονται από ένα προσωπικό 37 ατόμων, με μέσο ετήσιο κόστος περίπου 740.000 ευρώ. Τα λειτουργικά έξοδα των προγραμμάτων για το 2015, τα οποία περιλαμβάνουν για παράδειγμα βιβλία προς τους φοιτητές, γραφική ύλη, βάσεις δεδομένων κ.λπ., ήταν περίπου 270.000 ευρώ. Επίσης, τα μεταπτυχιακά απέδωσαν απευθείας στο Πανεπιστήμιο, μέσω του ΕΛΚΕ, 317.000 ευρώ, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να καλύψουν λειτουργικά κόστη του Ιδρύματος διότι, ως γνωστόν, η κρατική επιχορήγηση δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες λειτουργίας. Έτσι, το συνολικό κόστος των προγραμμάτων αθροίζεται σε περίπου 1.300.000 ετησίως με βάση τα στοιχεία του 2015. Εντέλει, τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών είναι ανταποδοτικά για τα πανεπιστήμιο, βοηθώντας τη λειτουργία του σε υλικοτεχνική υποδομή, σε προσωπικό και σε εγκαταστάσεις.
Ας κάνουμε όμως τώρα ορισμένες υποθέσεις. Έστω ότι ψηφίζεται ο νόμος και έστω ότι οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, αφού συμπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους στα προπτυχιακά τους μαθήματα, συνεχίζουν να διδάσκουν δωρεάν στα μεταπτυχιακά προγράμματα, χωρίς καμία αμοιβή (δηλαδή χωρίς κανένα οικονομικό κίνητρο). Ακόμη κι έτσι, όμως, για να λειτουργήσει το σύνολο των μεταπτυχιακών προγραμμάτων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το υπουργείο θα πρέπει να καλύψει τα έξοδα, δηλαδή τα 1.300.000 ευρώ. Εφόσον αυτό δεν είναι δυνατό να συμβεί, το υπουργείο θα πρέπει να προσδιορίσει το ποσό που είναι σε θέση να διαθέσει και στη συνέχεια να αποφασίσει ποια προγράμματα θα συνεχίσουν να λειτουργούν και ποια προγράμματα θα κλείσουν, αναλαμβάνοντας φυσικά και την ευθύνη απέναντι στους φοιτητές των προγραμμάτων αυτών.
Για το θέμα της ανομοιογένειας, θέλω να επισημάνω δύο πράγματα: Πρώτον, ότι στο πεδίο των δωρεάν προγραμμάτων εμφιλοχωρούν πιθανότητες και κίνδυνοι απαξίωσής τους σε συσχετισμό με τις πολλαπλές υποχρεώσεις των διδασκόντων και, δεύτερον, ότι ισχύουν οι κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης. Τα προγράμματα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας είναι καταξιωμένα στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Υπάρχουν πολλοί ενδιαφερόμενοι και για να διατηρηθεί το υψηλό επίπεδο διδασκαλίας, είναι αναγκαίο να τεθούν αντίστοιχες προϋποθέσεις για την ορθή τους λειτουργία. Αν ανατραπεί ο συσχετισμός αυτός, είναι δεδομένο ότι η ζήτηση θα στραφεί αλλού. Άλλωστε, η ανομοιογένεια στα δίδακτρα οφείλεται στα διαφορετικά είδη των μεταπτυχιακών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι αυτά που απευθύνονται σε στελέχη επιχειρήσεων και οργανισμών, τα οποία προσφέρουν επικαιροποίηση γνώσεων και δεξιοτήτων και, τυπικά, έχουν αυξημένα δίδακτρα σε σχέση με τα υπόλοιπα μεταπτυχιακά. Όσον αφορά στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ο μέσος όρος του κόστους των μεταπτυχιακών είναι 4.200 ευρώ.
Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε το υπουργείο, μόνο το 1,04% των μεταπτυχιακών έχουν δίδακτρα πάνω από 10.000 ευρώ, το 1,91% έχουν δίδακτρα πάνω από 8.000 ευρώ, ενώ πάνω από 6.000 ευρώ έχει το 10,60%. Το 80,67% των μεταπτυχιακών έχει δίδακτρα έως 4.900 ευρώ, και το 61,07% έως 3.900 ευρώ, ανεξαρτήτως διάρκειας σπουδών. Αυτό είναι κλάσμα του μέσου όρου των διδάκτρων που χρεώνουν παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα ή πανεπιστήμια χωρών της «γειτονιάς» μας για ανάλογα προγράμματα, την ώρα μάλιστα που μεγάλος αριθμός από αυτά γίνονται εξ αποστάσεως. Δεν θα αναφερθώ σε αυτούς που έχουν οικονομική δυνατότητα να φοιτήσουν σε πανεπιστήμια, όπως αυτά του Ηνωμένου Βασιλείου, διότι το κόστος δεν είναι καν συγκρίσιμο.
Έτσι, προκύπτει ένα αναπόφευκτο ερώτημα για το υπουργείο Παιδείας. Με δεδομένη την αδυναμία κάλυψης, ακόμη και των βασικών λειτουργικών αναγκών του Πανεπιστημίων από τον τακτικό προϋπολογισμό, για ποιο λόγο οδηγεί τα μεταπτυχιακά των δημόσιων πανεπιστημίων σε μαρασμό και τελικά σε κλείσιμο των πιο δυναμικών από αυτά, που εντοπίζονται κυρίως στα οικονομικά πανεπιστήμια της χώρας, την ώρα που είναι δεδομένη η ζήτηση και επίσης δεδομένες οι εναλλακτικές επιλογές για την κάλυψή της;
Κινούνται στη σωστή κατεύθυνση οι προτεινόμενες από το υπουργείο Παιδείας αλλαγές στον τρόπο διοίκησης και οργάνωσης των Πανεπιστημίων; Εκτιμάτε πως οι αλλαγές στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση πρέπει να προχωρήσουν παράλληλα με το σχέδιο «Αθηνά 2» για την αναδιάρθρωση του Ακαδημαϊκού Χάρτη της χώρας; Τι προτείνει το ΠΑΜΑΚ;
Δεν γνωρίζουμε τη συνολική εικόνα για το πώς αντιλαμβάνεται το υπουργείο Παιδείας τον τρόπο που θα πρέπει να οργανώνονται και να διοικούνται τα Πανεπιστήμια. Μέχρι στιγμής, οι παρεμβάσεις είναι εμβαλωματικές και μόνο κατά τη διάρκεια εξέλιξης αυτών των παρεμβάσεων αρχίζει να σχηματοποιείται μια εικόνα, η οποία απέχει μακράν από τού να είναι ολοκληρωμένη. Αυτό που θα επιθυμούσαμε και ως Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και-όπως εγκύρως γνωρίζω- ως Σύνοδος Πρυτάνεων, είναι να έχουμε ένα συνολικό και τεκμηριωμένο σχέδιο για τις προθέσεις του υπουργείου, ούτως ώστε να συμβάλουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, στη συνδιαμόρφωσή του.
Όσον αφορά στο σχέδιο «Αθηνά 2», συμβαίνει αυτό ακριβώς που προανέφερα. Δεν υπάρχει καμία απολύτως ενημέρωση από την πλευρά του υπουργείου, δεν υπάρχει κάποια μελέτη, η οποία να είναι εις γνώσιν της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, ούτε του Προεδρείου της Συνόδου των Πρυτάνεων. Αν υπάρχει αναγκαιότητα για ένα σχέδιο συγχωνεύσεων, πέρα από… «διαισθητικές» προσεγγίσεις, οι οποίες γενικά θα διατυπώνουν την άποψη ότι επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακος, θα πρέπει να συνταχθεί μια πλήρης οικονομοτεχνική μελέτη, έτσι ώστε να τεκμηριώνονται με στοιχεία οι οικονομίες αυτές, είτε σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού, είτε σε επίπεδο διαχείρισης πόρων.
Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας είναι διατεθειμένο να συμβάλλει θετικά στο επίπεδο διαβούλευσης και προτάσεων, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει μια ολοκληρωμένη πρόταση για την οργάνωση και διοίκηση των Πανεπιστημίων. Θεωρούμε ότι οποιαδήποτε αποσπασματική αντιμετώπιση του θέματος, και μάλιστα χωρίς ουσιαστική διαβούλευση, δεν είναι προς το συμφέρον κανενός και κυρίως δεν είναι προς το συμφέρον της Παιδείας.
Τι πρέπει να γίνει για να λειτουργήσει στην πράξη ο ενιαίος χώρος σύμπραξης ΑΕΙ και ερευνητικών ιδρυμάτων;
Το υπουργείο θα πρέπει να μας πει τι ακριβώς εννοεί με αυτή την ωραία φράση, όπως επίσης και τι αναμένει από αυτόν. Και πάλι δεν πρέπει να υπάρχει μια διαισθητική προσέγγιση, αλλά μια εμπεριστατωμένη τεχνικοοικονομική μελέτη, η οποία να ποσοτικοποιεί τα οφέλη τα οποία θα προκύψουν από αυτόν. Με αφηρημένες προσεγγίσεις δεν μπορούμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα.
Υπάρχουν τμήματα του ΠΑΜΑΚ που αντιμετωπίζουν πρόβλημα υποστελέχωσης; Πόσες νέες θέσεις διδασκόντων από τις 500 που έδωσε το υπουργείο Παιδείας αναλογούν στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας; Προκηρύχθηκαν;
Γενικότερα, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας αντιμετωπίζει πρόβλημα υποστελέχωσης, όπως και τα περισσότερα πανεπιστήμια στη χώρα μας. Στο ΠΑΜΑΚ δόθηκαν 12 θέσεις, οι οποίες έχουν ήδη προκηρυχθεί, ενώ χρειάζεται τουλάχιστον 50 θέσεις καθηγητών για να καλυφθούν οι ανάγκες του. Στην παρούσα φάση πάντως, με την συνείδηση καθήκοντος και την προσπάθεια πέραν των συμβατικών ορίων του διδάσκοντος προσωπικού, αντιμετωπίζονται οι αυξημένες ανάγκες. Φυσικά, κάτι τέτοιο, δεν μπορεί να αποτελέσει μόνιμη κατάσταση και ούτε ενδείκνυται για την ορθολογική λειτουργία του Πανεπιστημίου.
Σε ποια κατάσταση βρίσκει η έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας; Δόθηκαν κάποιες λύσεις στο κτιριακό πρόβλημα;
Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, μέσα σε πολύ αντίξοες συνθήκες συνεχίζει να ξεχωρίζει για το υψηλό επίπεδο λειτουργίας του, κυρίως χάρη σε μια κουλτούρα που αναπτύχθηκε διαχρονικά στο Ίδρυμα από το πρώτο έτος της λειτουργίας του, τόσο μεταξύ των φοιτητών όσο και του διδακτικού και του λοιπού προσωπικού του. Ο επισκέπτης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, από τη στιγμή που θα εισέλθει σε αυτό, αντιλαμβάνεται την υπέρ αυτού διαφορά που υπάρχει σε σχέση με τα περισσότερα Πανεπιστήμια της χώρας. Παρόλα αυτά, όπως όλα τα ελληνικά ΑΕΙ, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υποχρηματοδότησης και σε περίπτωση που το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά ψηφιστεί ως έχει, η κατάσταση θα γίνει εξοντωτική. Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας κατάφερε σε μεγάλο βαθμό να αυτοχρηματοδοτείται από πόρους που προέρχονται από τα μεταπτυχιακά προγράμματα, από ερευνητικά προγράμματα και από την Εταιρία Αξιοποίησης της Περιουσίας του Πανεπιστημίου. Έτσι, χάρη και στη διαχρονικά χρηστή διαχείριση που υπάρχει, ίσως είναι το μοναδικό Πανεπιστήμιο της χώρας, που δεν χρωστάει σε κανέναν προμηθευτή ούτε δημόσιο οργανισμό, όπως ΔΕΗ, ΟΤΕ κ.λπ. Αν ψηφιστεί το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά, η κατάσταση αναγκαστικά θα αλλάξει δραματικά προς το χειρότερο.
Όσον αφορά το άλλο μεγάλο και οξύ ζήτημα που αντιμετωπίζει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το στεγαστικό, υπάρχουν δύο θετικές εξελίξεις. Η πρώτη είναι ότι παραχωρήθηκε από το Δήμο Θεσσαλονίκης ένα κτίριο στην περιοχή της Τριανδρίας, το οποίο ελπίζουμε ότι θα αξιοποιηθεί σύντομα για δευτερεύουσες δραστηριότητες του Ιδρύματος. Η σημαντικότερη, όμως, εξέλιξη είναι η δέσμευση από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για τη διάθεση κονδυλίου, το οποίο θα αξιοποιηθεί στην κατασκευή ενός νέου συγκροτήματος για εκπαιδευτικές δραστηριότητες, σε χώρο που ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί. Αυτό πιστεύουμε ότι όταν πραγματοποιηθεί θα δώσει σημαντική «ανάσα» στη λειτουργία του Πανεπιστημίου.
ΔΕΙΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ ΝΕΑ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
