Η ΠΟΣΔΕΠ προσφεύγει στο ΣτΕ για τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού ενημερώνει τα «Φοιτητικά Νέα» πως με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής αποφασίστηκε η προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) για την ακύρωση ως αντισυνταγματικών των διατάξεων του Ν. 5094/2024 που προβλέπουν την ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων με τη μορφή Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ).
Η προσφυγή βασίζεται στο άρθρο 16 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει ότι η ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που λειτουργούν ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και διαθέτουν πλήρη αυτοδιοίκηση.
Αυτούσιο το 'Αρθρο 16 του Συντάγματος
'Αρθρο 16: (Παιδεία, τέχνη, επιστήμη)
1. H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Kράτους. H ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα.
2. H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Eλλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.
3. Tα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα.
4. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Tο Kράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητές τους.
5. H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Tα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Kράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους που αφορούν τους οργανισμούς τους. Συγχώνευση ή κατάτμηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μπορεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθε αντίθετη διάταξη, όπως νόμος ορίζει.
Eιδικός νόμος ορίζει όσα αφορούν τους φοιτητικούς συλλόγους και τη συμμετοχή των σπουδαστών σ' αυτούς.
6. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί. Tο υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό τους επιτελεί επίσης δημόσιο λειτούργημα, με τις προϋποθέσεις που νόμος ορίζει. Tα σχετικά με την κατάσταση όλων αυτών των προσώπων καθορίζονται από τους οργανισμούς των οικείων ιδρυμάτων.
Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν μπορούν να παυθούν προτού λήξει σύμφωνα με το νόμο ο χρόνος υπηρεσίας τους παρά μόνο με τις ουσιαστικές προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 88 παράγραφος 4 και ύστερα από απόφαση συμβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψηφία από ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς, όπως νόμος ορίζει.
Nόμος ορίζει το όριο της ηλικίας των καθηγητών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων εωσότου εκδοθεί ο νόμος αυτός οι καθηγητές που υπηρετούν αποχωρούν αυτοδικαίως μόλις λήξει το ακαδημαϊκό έτος μέσα στο οποίο συμπληρώνουν το εξηκοστό έβδομο έτος της ηλικίας τους.
7. H επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από το Kράτος και με σχολές ανώτερης βαθμίδας για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από τρία χρόνια, όπως προβλέπεται ειδικότερα από το νόμο, που ορίζει και τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων αποφοιτούν από τις σχολές αυτές.
8. Nόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο Kράτος, τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται πάνω σ' αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού τους.
H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται.
9. O αθλητισμός τελεί υπό την προστασία και την ανώτατη εποπτεία του Kράτους.
Tο Kράτος επιχορηγεί και ελέγχει τις ενώσεις των αθλητικών σωματείων κάθε είδους, όπως νόμος ορίζει. Nόμος ορίζει επίσης τη διάθεση των ενισχύσεων που παρέχονται κάθε φορά στις επιχορηγούμενες ενώσεις σύμφωνα με τον προορισμό τους.
Η ΠΟΣΔΕΠ είχε από νωρίς εκφράσει την αντίθεσή της
Η ομοσπονδία των πανεπιστημιακών (ΠΟΣΔΕΠ) είχε από νωρίς εκφράσει την αντίθεσή της στο νομοσχέδιο, υπογραμμίζοντας σε παλαιότερη ανακοίνωσή της την απουσία ουσιαστικού διαλόγου και συναινέσεων από την πλευρά της κυβέρνησης. Όπως τόνιζε, η κυβερνητική πλειοψηφία προώθησε το νομοσχέδιο παρά τις αντιρρήσεις τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο και των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Παράλληλα, και η Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής, στην έκθεσή της, παρέπεμψε το ζήτημα της συνταγματικότητας του νόμου στα αρμόδια δικαστήρια.
Ο νόμος 5094/2024 (ΦΕΚ Α59, 13.3.2024) δίνει τη δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα με τη μορφή Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ). Η ΠΟΣΔΕΠ υποστηρίζει ότι η ρύθμιση αυτή αντιτίθεται στις αρχές του άρθρου 16 του Συντάγματος, το οποίο αναγνωρίζει αποκλειστικά τον δημόσιο χαρακτήρα των ΑΕΙ.
Η Εκτελεστική Γραμματεία της ΠΟΣΔΕΠ λίγο μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου είχε ανακοινώσει πως θα καταρτίσει άμεσα ένα σχέδιο δράσης με σκοπό την υπεράσπιση και ουσιαστική ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστήμιου και των λειτουργών του.
Η τότε ανακοίνωση ΠΟΣΔΕΠ
«Η κυβέρνηση, χωρίς προηγούμενο ουσιαστικό διάλογο και χωρίς να εξασφαλίσει συναινέσεις, που είναι προϋπόθεση για μείζονες αλλαγές στην εκπαίδευση, προώθησε το νομοσχέδιο που επιτρέπει ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων με τη μορφή Νομικού Προσώπου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ). Το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία μόνο, με αντίθετα τα υπόλοιπα κόμματα της Βουλής, και με ευρεία αντίθεση των φορέων των καθηγητών και των φοιτητών.
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε παρά την αμφιλεγόμενη συνταγματικότητα των ρυθμίσεων για τα ΝΠΠΕ, και παρά τις αντιρρήσεις που διατυπώνει μεγάλη μερίδα έγκριτων συνταγματολόγων και νομικών, ενώ και η ίδια η Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής παραπέμπει το ζήτημα της συνταγματικότητας στα δικαστήρια.
Η ΠΟΣΔΕΠ, υποστηρίζοντας το ελληνικό πανεπιστήμιο και τον δημόσιο χαρακτήρα του, στο πνεύμα των πρόσφατων ομόφωνων αποφάσεων του 16ου συνεδρίου και της Εκτελεστικής Γραμματείας ενάντια στην παράκαμψη - παραβίαση του άρθρου 16 και στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, θα προσφύγει κατά του νέου νόμου 5094 (ΦΕΚ Α59, 13.3.2024) στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τη αντισυνταγματικότητα των διατάξεων που παραβιάζουν το άρθρο 16.
Η ΠΟΣΔΕΠ συνεχίζει να διεκδικεί αξιοπρεπείς και ανταγωνιστικές αποδοχές για τους πανεπιστημιακούς, θεσμική στήριξη, χρηματοδότηση, στελέχωση με επαρκές προσωπικό, ενίσχυση και ανανέωση των υποδομών των πανεπιστημίων, και επαρκή φοιτητική μέριμνα, στοιχεία που η πολιτεία έχει συνταγματική υποχρέωση να εξασφαλίζει στα ΑΕΙ της χώρας μας.
Η Εκτελεστική Γραμματεία της ΠΟΣΔΕΠ θα διαμορφώσει ένα σχέδιο δράσης στο αμέσως προσεχές διάστημα με σκοπό την υπεράσπιση και ουσιαστική ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστήμιου και των λειτουργών του.»
Τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια θα κριθούν από την ελληνική Δικαιοσύνη σύμφωνα με την Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής
Υπό το φως των ρυθµίσεων του Συντάγµατος, της νοµολογίας του Συµβουλίου της Επικρατείας (ΟλΣτΕ 3457/1998 και λοιπές), του γεγονότος ότι η ανώτατη εκπαίδευση ανήκει, κατ’ αρµοδιότητα, στα κράτη µέλη της Ένωσης, της νεότερης νοµολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτή αναλύεται ανωτέρω σε σχέση προς την ελληνική έννοµη τάξη, και της ερµηνείας του Συντάγµατος νοούµενης ως αντικειµενικής, το ζήτηµα θα κριθεί, όπως µπορεί σχεδόν µετά βεβαιότητας να υποτεθεί, από την ελληνική δικαιοσύνη, δεδοµένου ότι τα ζητήµατα που µπορούν να τεθούν από την ψήφιση του υπό συζήτηση νοµοσχεδίου δεν έχουν απασχολήσει, υπό τη συγκεκριµένη µορφή τους, τη δικαιοσύνη, εθνική και ενωσιακή.
Η παρατήρηση αυτή έγινε από την Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής, στην έκθεσή της για τα Μη Κρατικά Πανεπιστήμια. Επιπλέον, σημειώνει τα εξής:
Κατά τα ανωτέρω, αναδεικνύονται δύο ενδεχόµενα, ως προς το επιτρεπτό της παροχής στην Ελλάδα ανώτατης εκπαίδευσης από παραρτήµατα αλλοδαπών πανεπιστηµίων και της ακαδηµαϊκής αναγνώρισης των χορηγούµενων τίτλων:
Πρώτον, η νοµολογία να επιβεβαιώσει την έως σήµερα κρατούσα σε αυτήν ερµηνεία, την οποία ασπάζεται µέρος της θεωρίας, κρίνοντας, πρώτον, ότι η γραµµατική διατύπωση της συνταγµατικής ρύθµισης αποδίδει σαφή αρνητική θέση, η οποία δεν δύναται να ανατραπεί στο πλαίσιο ερµηνευτικής προσαρµογής (σε αντίθεση, π.χ., µε την περίπτωση της επιβολής διδάκτρων σε µεταπτυχιακές σπουδές, για την οποία η ΟλΣτΕ 2411/2012 δέχθηκε ότι ο συντακτικός νοµοθέτης δεν είχε υπόψη του, το 1975, το θεσµικό πλαίσιο και το κόστος λειτουργίας των µεταπτυχιακών σπουδών (σκέψη 8)) και, δεύτερον, ότι η άσκηση των θεµελιωδών ελευθεριών του δικαίου της Ένωσης προστατεύεται επαρκώς µε την αναγνώριση επαγγελµατικών δικαιωµάτων στους τίτλους αλλοδαπών πανεπιστηµίων που χορηγούνται για σπουδές σε ηµεδαπά παραρτήµατα, η λειτουργία των οποίων, άλλωστε, µπορεί να υπαχθεί σε δηµόσια εποπτεία.
Δεύτερον, να υπάρξει µεταστροφή της νοµολογίας, και να γίνει δεκτό ότι η παράγραφος 5 του άρθρου 16, κατά την οποία η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται «αποκλειστικά» από ιδρύµατα που αποτελούν νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου, αναφέρεται µόνο στα ηµεδαπά ιδρύµατα, όπως δηλαδή υπέλαβε, ερµηνεύουσα την παράγραφο 8 του άρθρου 16, η µειοψηφία στην ΟλΣτΕ 3457/1998, και υποστηρίζεται από µέρος της θεωρίας.
Μια τέτοια ερµηνεία θα εµπνεόταν από το ότι, στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχουν συγγενή, σε σχέση µε την ηµεδαπή ρύθµιση, χαρακτηριστικά, σε έννοµες τάξεις που οµοίως ενδιαφέρονται για την ιδιαίτερη φύση και την κοινωνική αποστολή της ανώτατης εκπαίδευσης, ώστε η κάµψη του καθολικού αποκλεισµού υπέρ αλλοδαπών ιδρυµάτων που φέρουν τέτοια χαρακτηριστικά να θεωρηθεί, ενδεχοµένως, συµβατή µε την ratio του Συντάγµατος της χώρας. Η εν λόγω ερµηνεία είναι συµβατή µε το δίκαιο της Ένωσης καθώς αφορά στην κατά το άρθρο 165 ΣλΕΕ οργάνωση του ηµεδαπού εκπαιδευτικού συστήµατος. Παραλλήλως, υπό την εκδοχή ότι θα είναι εφαρµοστέα η νοµολογία του ΔΕΕ, όπως διαµορφώθηκε στην υπόθεση της Λεττονίας, η προστασία και τήρηση αυτών των χαρακτηριστικών, δύναται, µέσα στην Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική και πολιτιστική ποικιλοµορφία, να θεµελιώσει επιτακτικό δηµόσιο συµφέρον, κατά την έννοια της νοµολογίας του ΔΕΕ.
Περαιτέρω, ο αποκλεισµός παροχής ανώτατης εκπαίδευσης που δεν φέρει τέτοια χαρακτηριστικά (αλλά, π.χ., ενέχει επιδίωξη κέρδους) πρέπει να θεωρηθεί σύµφωνος µε την αρχή της αναλογικότητας, καθώς δεν θίγεται το ισχύον σύστηµα αναγνώρισης επαγγελµατικών δικαιωµάτων που αποκτώνται διά σπουδών παρεχόµενων στο πλαίσιο κερδοσκοπικής εκπαιδευτικής δραστηριότητας (βλ., συναφώς, και την παρατήρηση Γ. I. και την εκεί µνηµονευόµενη νοµολογία).
Είναι ευνόητο ότι, στο πλαίσιο µιας τέτοιας αντικειµενικής ερµηνείας, η παράγραφος 8 του άρθρου 16 του Συντάγµατος θα ερµηνευόταν στενά και κατά το γράµµα της, δηλαδή ότι αφορά και απαγορεύει µόνο τη σύσταση, υπό την έννοια της ίδρυσης, ανώτατων σχολών από ιδιώτες, και όχι την εγκατάσταση στην Ελλάδα ήδη υφιστάµενων στην αλλοδαπή και αναγνωρισµένων στην Ελλάδα πανεπιστηµίων που πληρούν τις οικείες προϋποθέσεις. Στο πλαίσιο αυτό, και υπό το φως της κοινωνικής αποστολής της εκπαίδευσης, όπως αυτή εννοείται κατά το ελληνικό Σύνταγµα, τα παραρτήµα τα των αλλοδαπών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων µπορούν να έχουν µόνο µη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, µε αποκλειστικό σκοπό την προαγωγή της εκπαίδευσης, της έρευνας και του πολιτισµού, και µε κατοχυρωµένη την αξιοκρατία, την προσβασιµότητα, την ακαδηµαϊκή ελευθερία των µελών της ακαδηµαϊκής κοινότητας και ορισµένο βαθµό εσωτερικής αυτοδιοίκησης επί ακαδηµαϊκών ζητηµάτων.
Υποστηρίζεται, τέλος, στη θεωρία, και η άποψη ότι το ζήτηµα ανήκει, αποκλειστικά, στο ρυθµιστικό πεδίο του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε τη σκέψη ότι αφορά στις προϋποθέσεις υπό τις οποίες αλλοδαπά Α.Ε.Ι. µπορούν να εγκατασταθούν και να προσφέρουν υπηρεσίες στην Ελλάδα, δηλαδή εντός της ενιαίας αγοράς. Η θέση αυτή οµοίως προϋποθέτει µεταβολή της νοµολογίας η οποία, κατά τα ανωτέρω (υπό II), διακρίνει µεταξύ ακαδηµαϊκής και επαγγελµατικής αναγνώρισης. Η εν λόγω άποψη υποστηρίζει, εν προκειµένω, ότι η άρνηση αναγνώρισης ακαδηµαϊκών δικαιωµάτων συνιστά δυσµενή διάκριση στο πλαίσιο του δικαίου της Ε.Ε. ή πάντως παρακωλύει την ελευθερία εγκατάστασης, κατά τρόπο µη δυνάµενο, κατά την ίδια, να δικαιολογηθεί αντικειµενικά. Περισσότερα εδώ.
ΔΕΙΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΙΚΑ ΝΕΑ ΣΤΟ GOOGLE NEWS