Στα... πρόθυρα νευρικής κρίσης το Πανεπιστήμιο Αιγαίου - Έκκληση του πρύτανη να... επικρατήσει η λογική

Τις επιπτώσεις που έχουν οι οριζόντιες μειώσεις που αποφάσισε το Υπουργείο Παιδείας στον προϋπολογισμό των ερευνητικών έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη, για το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, αναλύει, με επιστολή διαμαρτυρίας που απέστειλε προς τον Υπουργό κ. Ανδρέα Λοβέρδο και τον Ειδικό Γραμματέα Ευρωπαϊκών Πόρων κ. Ευάγγελο Ζαχαράκη, ο Πρύτανης κ. Στέφανος Α. Γκρίτζαλης.

Όπως αναφέρει σ’ αυτήν ο Πρύτανης: «Στην παρούσα οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική κρίση, εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας και η καλλιέργεια της καινοτομίας αποτελούν σημαντικούς αρωγούς για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας».

Ειδικότερα, για το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, βρίσκονται σε εξέλιξη έξι ερευνητικά προγράμματα «Θαλής», για τα οποία έχει επιτευχθεί ποσοστό απορρόφησης 93.78% της χρηματοδότησης και 53.68% του προϋπολογισμού. Το ποσοστό απορρόφησης του προϋπολογισμού, επισημαίνεται ακόμα, θα ήταν πολύ υψηλότερο εάν η ροή χρηματοδότησης των προγραμμάτων από το Υπουργείο Παιδείας ακολουθούσε την πορεία υλοποίησης του φυσικού αντικειμένου τους.


Τα προγράμματα πλέον έχουν σταματήσει την περαιτέρω απορρόφηση λόγω της διακοπής της χρηματοδότησης από το Υπουργείο Παιδείας (μικρά ποσά κρατούνται για έκτακτες ανάγκες) αλλά και λόγω της μη ύπαρξης χρημάτων στο αποθεματικό του ΛΚΕ του Πανεπιστημίου για τη συνέχεια της χρηματοδότησής τους.

Αναφέρεται, συγκεκριμένα, στο υπόμνημα του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου προς τον Υπουργό:

“Στις 10 Σεπτεμβρίου 2014 ο Ειδικός Γραμματέας Ευρωπαϊκών Πόρων του Υπουργείου Παιδείας κ. Ε. Ζαχαράκης, απέστειλε επιστολή προς τα ΑΕΙ της χώρας ενημερώνοντας  τους επιστημονικά υπευθύνους των ερευνητικών ανταγωνιστικών έργων “ΘΑΛΗΣ” ότι αποφασίστηκε, μονομερώς και αιφνιδιαστικά, οριζόντια μείωση προϋπολογισμού κατά 10% κάθε σχετικού έργου που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Σημειώνεται ότι τα ερευνητικά έργα εξελίσσονται ήδη επί τριάντα τρεις (33) μήνες και απομένουν μόλις δώδεκα (12) μήνες για την ολοκλήρωσή τους.

Στην αιτιολογία για την απόφαση αυτή, περιλαμβάνονται διάφορα επιμέρους θέματα, διαχειριστικά (όπως υψηλή υπερδέσμευση σε επιμέρους άξονες του Επιχειρησιακού Προγράμματος), αλλά και οικονομικά κατά την πρόοδο των έργων (όπως χαμηλό, κατά μέσον όρο, ποσοστό απορρόφησης).

Επιθυμούμε να τονίσουμε την παγίως εκφρασθείσα θέση μας για τη σημαντικότητα της υποστήριξης της έρευνας και της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας. Η έρευνα, η εκπαίδευση, η καινοτομία, οι τρεις συνιστώσες του “τριγώνου της γνώσης”, συναποτελούν τη βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας σύγχρονης χώρας και τη βασική συνιστώσα υποβοήθησης της κοινωνίας για αλλαγή παραδείγματος.

Είναι γνωστές και ευρέως αρνητικά σχολιασμένες, από φορείς και δικαιούχους:

• Οι διαχρονικές αδυναμίες του εθνικού συστήματος διαχείρισης των συγχρηματοδοτούμενων έργων από το Υπουργείο Ανάπτυξης (π.χ. σημεία της ΥΠΑΣΗΔ Υπουργικής Απόφασης του Συστήματος Διαχείρισης).

• Ο ανορθολογισμός και η σταθερά αυξανόμενη γραφειοκρατία που σχεδιαστικά επιμελώς και αναιτίως εμπεριέχεται σε αυτό,

• Οι αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας προσεγγίσεις που ακολουθούνται περί υπερδεσμεύσεων από τις οδηγίες της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού της εφαρμογής επιχειρησιακών προγραμμάτων,

• Ενίοτε η αδυναμία μας να πείσουμε την τρόικα για υπερδέσμευση στο τρέχον επιχειρησιακό πρόγραμμα και μεταφορά της στο επόμενο.

Τα θεσμικά και διαχειριστικά προβλήματα, εκ των ανωτέρω, είναι συνιστώσες που συχνά αποτελούν κρίσιμο παράγοντα ουσιαστικής ανάσχεσης της εφαρμογής όποιας πολιτικής για την έρευνα και την καινοτομία. Και όλα αυτά, αντίθετα από συστήματα διαχείρισης αντίστοιχης φύσης έργων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που λειτουργούν ορθολογικά και αποτελεσματικά επί μακρόν, αποτελώντας γνωστό τοις πάσι παράδειγμα καλών πρακτικών προς υιοθέτηση.

Στην παρούσα φάση, εκτιμούμε ότι δεν είναι δυνατόν με ανορθολογικές αποφάσεις περί οριζόντιων περικοπών να διακυβεύεται η ουσία του φυσικού αντικειμένου ερευνητικών έργων.

Επιπλέον, δεν υπάρχει η πολυτέλεια για τα πανεπιστήμια και τους επιστημονικά υπεύθυνους, εξαιτίας αιφνιδιαστικών αποφάσεων της διοίκησης, να δημιουργούνται προϋποθέσεις έγερσης δικαστικών αμφισβητήσεων από τρίτους, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, εξαιτίας αναγκαστικής αναίρεσης συμβάσεων και μη εκπλήρωσης συμβατικών υποχρεώσεων προς τρίτους, καθώς η μείωση της χρηματοδότησης κατά 10% δε συνοδεύεται με αντίστοιχη μείωση του φυσικού αντικειμένου, δηλαδή του έργου που συμβατικά έχει ήδη υπογραφεί με τους αντισυμβαλλόμενους.

Προφανώς τα θέματα μειωμένης απορροφητικότητας των ερευνητικών έργων, είναι ιδιαίτερα σημαντικά, τόσο με όρους ονομαστικής απορρόφησης πόρων, όσο κυρίως με όρους ουσιαστικής απορρόφησης και αξιοποίησης πόρων για την ανάπτυξη της χώρας, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Ομως δεν μπορεί ακόμη και αυτά τα προβλήματα να αντιμετωπίζονται οριζόντια.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες είναι σε θέση, στο πλαίσιο  των κειμένων διατάξεων, να προχωρούν εγκαίρως σε ουσιαστικούς επιτόπιους ελέγχους των έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη, ενεργοποιώντας και επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε σχετικά γνωστικά αντικείμενα και, αφού αξιολογήσουν την πρόοδο του φυσικού αντικειμένου εκάστου έργου, να προχωρούν σε περικοπή προϋπολογισμού ή σε άλλες αποφάσεις για εκείνα τα έργα που υστερούν με βάση τα συμβατικά συμπεφωνημένα, και μόνον αυτών, επιστημονικά και διαχειριστικά αιτιολογημένα.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση περί «οριζόντιας περικοπής», καμίας επιστημονικά άρτιας μεθοδολογίας και καμίας ορθολογικής σκέψης αποτέλεσμα, δεν μπορεί να γίνει.

Στο πλαίσιο αυτό αναμένοντας την άμεση επιπλέον χρηματοδότηση των προγραμμάτων μας και ακολουθώντας την, εκ μέρους μας ταχεία απορρόφηση των νέων πόρων από τα ώριμης προόδου προγράμματά μας, διάσταση που θα οδηγήσει και στην ορθή αποτύπωση του δείκτη «απορροφητικότητα σε σχέση με τον προϋπολογισμό», ευελπιστούμε στην αναθεώρηση του Νοεμβρίου οι προϋπολογισμοί των προγραμμάτων μας, να επανέλθουν τουλάχιστον στο αρχικό τους ύψος.

Και καταλήγει ο Πρύτανης απευθύνοντας έκκληση:

«Έστω και την ύστατη ώρα, εξακολουθούμε να ελπίζουμε ότι αν πρυτανεύσει ορθολογική σκέψη, με ουσιαστική κρίση της προόδου του φυσικού αντικειμένου κάθε έργου, μπορεί, συνδυαστικά, να διασφαλιστεί η ουσιαστική απορροφητικότητα των πόρων, με βέλτιστο τρόπο. Και αυτό, χωρίς να αναιρεθούν ωφέλιμες δράσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη εξαιτίας των εύκολης υλοποίησης εγγενώς άδικων αποφάσεων περί οριζόντιων περικοπών, που ανακοινώθηκαν».

Φοιτητικά Νέα/Foititikanea.gr